Karpervissen - Jan de Winter

Voor een hele generatie karpervissers bestaat er eigenlijk maar één karperboek: Karpervissen, van Jan Baptiste de Winter. De eerste druk ervan kwam uit in 1969, en een behoorlijk herziene druk zag het licht in 1979. Mijn eigen exemplaar behoort tot die laatste druk. Ik kreeg het cadeau van de hengelsportwinkelier bij wie ik op dertienjarige leeftijd mijn eerste karperhengel kocht. Het boek was toen al elf jaar oud, en ik vermoed een beetje dat het een echte winkeldochter was.

Over dit boek schrijven is een beetje lastig. Er is al ontzettend veel over het boek verteld, evenals over De Winter, en het lijkt me daarom niet nodig een opsomming van de inhoud te geven. Wat mij veel leuker lijkt is opschrijven wat ik aan het boek gehad heb en welk gevoel het lezen ervan bij mij teweeg brengt.

Jan neemt de onervaren visser bijna mee naar de waterkant. Hij vertelt verhalen, afgewisseld met informatie over systemen en wetenswaardigheden over de vis en zijn natuurlijke leefomgeving. Het boek begint echter klassiek, met een beschrijving van de biologie van de karper, en een uiteenzetting van de ideeën die Jan had over de wenselijkheid van het kweken van "verbeterde" karpers. Binnen de Karperstudiegroep Nederland, opgericht door een klein aantal fanatieke karpervissers, waaronder De Winter zelf, was in de beginjaren veel strijd omtrent dat punt. Jan en verschillende gelijkgestemden waren van mening dat de enige "echte" karper de in Noord-Holland veel voorkomende boerenkarper was, terwijl anderen vonden dat er vooral veel snel groeiende karper moest worden uitgezet. Echt gezellig was dat allemaal niet, en het is waarschijnlijk dat Jan onder andere deze ruzies bedoelt wanneer hij in het voorwoord van de tweede druk schrijft dat hij een tijdlang niet echt met vissen bezig is geweest. Onbewust heeft deze discussie ook mij beïnvloed. Ik heb lange tijd geen andere karperfoto's gezien dan die welke afgedrukt stonden in Karpervissen, 200 karpertips en andere literatuur uit die periode. Het is dan ook niet vreemd dat ik liever een slanke snelle schubkarper zie, dan een uitgezakt zoetwatervarkentje.

Het hoofdstuk over hengels heb ik vaak, heel vaak doorgelezen. Zoals gezegd kreeg ik het boek cadeau toen ik mijn eerste hengel kocht, en ik denk dat ik bevestiging zocht. Mijn hengel moest natuurlijk wel voldoen aan de eisen die door de Grote Namen van toen werden gesteld aan het materiaal. Later heb ik het vooral gelezen als een soort historisch werk: omdat De Winter best diep ingaat op de eigenschappen die volgens hem een karperhengel moest hebben weet je ook wat toen de staat van de techniek op hengelbouwgebied was. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een lang verhaal over de totstandkoming van een tweetal hengels: de Nico de Boer en de Jan de Winter karperhengels. Niet zonder trots vermeldt Jan dat dat heel goede hengels zijn, misschien wel de beste die ooit uit glasvezel gemaakt zijn. Meer dan tien jaar nadat ik het boek voor het eerst opensloeg kreeg ik een Nico de Boer karperhengel in mijn bezit, en hoewel ik moet zeggen dat sommige pluspunten enigszins overdreven waren, is dit wel de hengel waarnaar ik het vaakst grijp. Verder is het verhaal over Dirk de Vries, onze eigen pionier, na vele malen herlezen nog steeds bijzonder boeiend.

"Enige vangsten" was mijn volgende favoriete hoofdstuk. In beginsel las ik het in de hoop te leren hoe het moest, en terugkijkend denk ik dat juist dit hoofdstuk mij als visser het meest gevormd heeft. Inmiddels kan ik het met herkenning lezen. Vele karpers verder heb ik mijn eigen ervaringen opgedaan, waarvan sommige gelijkwaardig aan die uit de verhalen van Jan. Zijn oog voor de sfeer van het vissen, de terechte vergelijking met de jacht en de daarbijhorende gemoedstoestand zijn in dit hoofdstuk het duidelijkst te lezen. Ze worden in andere hoofdstukken wel explicieter genoemd, maar theorie over gedrag en emotie is toch moeilijker te verwerken dan het lezen van een verhaal waarin deze zaken een rol spelen.

Zonder Karpervissen was ik misschien wel een heel ander soort visser geworden. Waarschijnlijk was ik ook dan wel fanatiek en enthousiast gebleven, maar ik ben toch heel blij dat Jan mij middels zijn woorden meenam naar "zijn" boerenkarpers. Hij wist van het vissen iets magisch te maken. Ponden en centimeters spelen nauwelijks een rol, het ging hem om de beleving, het terug gaan in de natuur, in plaats van terug gaan naar die natuur, zoals hij Rousseau citeert. Het respect voor de omgeving, die iedere visser zou moeten hebben, werd door hem op alle mogelijke manieren duidelijk gemaakt. Zijn visserij was niet gekunsteld maar functioneel, en vooral gericht op het proces van goed (zowel mentaal als praktisch) vissen, in plaats van zo veel mogelijk te vangen. Ik ben Jan dan ook dankbaar. Lang heb ik gehoopt hem eens te ontmoeten, totdat mijn oog eens viel op een zinnetje in een hengelsporttijdschrift waarin werd gesproken over "wijlen Jan de Winter". Dat moment herinner ik me nog steeds. Echte idolen heb ik nooit gehad, maar Jan had ik graag een keer persoonlijk bedankt.